معنی عدد ارشمیدس

پی

فیزیکدان باستانی

بنیانگذار دانش استاتیک

عدد پی

سیراکوز

کشف ارشمیدس

یونان

فیدیاس

ارشمیدس. [اَ ش ِ دِ] (اِخ) ارخمیدس. ارشمیدوس. ارشمدوس. از مردم سوراقوسا از جزیره ٔ صقلیه. مولد او287 ق.م. و وفات وی در 212 ق.م. بزرگترین مهندس و حکیم ریاضی قدیم. وی در جوانی برای کسب علم نزد اقلیدس به اسکندریه رفت و چون بوطن خویش بازگشت به تحقیقات و مطالعات پرداخت و اختراعات گرانبها کرد و بفرضیه ٔ اهرم چندان اعتقاد داشت که میگفت: اگر نقطه ٔ اتکائی بدست آرم زمین ازجای خویش بجنبانم. وی روزی در گرمابه دریافت مقداری از وزن اعضای او که در آب فرورفته بود کاسته شده و دید که با سهولت بسیار میتواند یک ساق خویش را بلند کند. نبوغ وی او را بکشف ( (اصل ارشمیدس)) هدایت کرد و با کمال شوقی که در او ایجاد شده بود، برهنه از گرمابه بیرون شد و فریاد کرد: یافتم ! یافتم ! و این کلمه از آن پس چون مثلی زبانزد گردید. آنگاه که روم به سوراقوسا قشون کشید، ارشمیدس بدفاع وطن خویش پرداخت و مدت سه سال با اعمال علوم طبیعی خود عساکر مارسلوس را شکست میداد و منجنیقهائی برای پرتاب کردن تیر و سنگ بفواصل بعیده بساخت وبوسیله ٔ مرایا المحرقه کشتیهای دشمن را محترق میکرد. معهذا رومیان پیروزمند شدند و به سوراقوسا درآمدند. ارشمیدس آنگاه چندان در مسئلتی هندسی مستغرق بود که از اوضاع خبر نیافت و در این حال بدست سربازی رومی کشته شد. مارسلوس از قتل او بسیار متأسف شد و برای او مقبره ای بساخت. آثار عمده ٔ ارشمیدس بما رسیده است. قفطی در تاریخ الحکماء گوید: ارشمیدس حکیم ریاضی دان یونانی، وی در مصر میزیست و در آنجا کسب علم کرد و از مصریان انواع فنون هندسه را بیاموخت. زیرا آنان از قدیم در این فن دست داشتند. ارشمیدس را کتابهای نیکو و ارجمند است که خطیب امین الدین ابوالحسن علی بن احمدبن جعفربن عبدالباقی الابانی العثمانی الاموی ّ القفطی که در نباهت و فضل و بلاغت و مشارکت (؟) بزرگترین کسی است که من دیده ام، مرا حکایت کرد که گروهی از اجله ٔ مشایخ بلاد خود را درک کردم و همه متفق بودند بر آنکه آنکس که اراضی اکثر قرای مصر را خشک کرد و پلها بکرد و بدانها قریه ها را بهنگام طغیان نیل بهم پیوست، ارشمیدس بود. او این کار را برای یکی از پادشاهان انجام داد و سبب آن بود که اکثر ساکنین مصر بوقت طغیان نیل، ترک قریه های خود کرده از ترس غرق شدن بکوهستان مقابل میرفتند و در آنجا تا بهنگام فروکش شدن نیل میماندند و سپس بسرزمین خود بازمیگشتند و زراعت را آغاز میکردند و قسمتهای فرورفته ٔ زمین بسبب آبی که در آنها مانده بود مانع آن می شد که به قسمتهای بالابرسد مگر آنکه زمین خشک گردد و بدین جهت زراعت ممکن نبود و در نتیجه محصول بسیار از دست میرفت و چون ارشمیدس از آن آگاه شد، اراضی اکثر قری را نسبت بسطحی بالاتر از سطح نیل مقیاس گرفت و بین قریه ها جسرها ساخت و در وسط جسرها پل هائی بست که آب قریه ای بتوسط آنها بقریه ٔ دیگر میرسید. پس مردم در وقت خود بزراعت مشغول میشدند و از هر ضیعه، زمین معین را وقف کرد تا محصول آن بمصرف اصلاح این جسرها رسد و تا کنون نیز این عمل مجراست و در مصر دیوانی خاص برای آن موجود است که بنام ( (دیوان فدن الجسوره)) نامیده میشود و مورد توجه و اعتناء تام است - انتهی. لیبنیتز میگفت: ( (کسانی که ارشمیدس را شناخته اند بعظیم ترین اکتشافات نوین وقعی نمی نهند)). و او را اختراعات و اکتشافات غریب بوده است. ابن الندیم گوید که رومیان از کتب او پانزده بار بسوختند و ظاهراً کتبی را که ابن الندیم نام میبرد، آن قسمت از کتابهای ارشمیدس است که بعربی نقل شده است. او راست: کتاب ارشمیدس. (کشف الظنون). کتاب تربیعالدائره، یک مقاله. (ابن الندیم) (کشف الظنون). کتاب تسبیعالدائره، یک مقاله. (ابن الندیم). رساله ٔ تکسیر دائره، و آن در ضمن مجموعه ٔ گرانبها در کتابخانه ٔ مدرسه ٔ سپهسالار جدید طهران موجود است. کتاب الخطوط المتوازیه. (ابن الندیم). کتاب خواص المثلثات القائمه الزوایا. (کشف الظنون). کتاب الدوائرالمماسه، یک مقاله. (ابن الندیم) (کشف الظنون). کتاب الساعات الاَّلات الماء التی ترمی بالبنادق. (کشف الظنون). کتاب عمل الاَّله التی تطرح البنادق، یک مقاله. (ابن الندیم). کتاب الکره و الاسطوانه، دو مقاله. (ابن الندیم) (کشف الظنون). کتاب المأخوذات فی اصول الهندسه، اصل آن یک مقاله است و ثابت بن قره پانزده شکل آنرا ترجمه کرده است. (ابن الندیم) (کشف الظنون). کتاب المثلثات، یک مقاله. (ابن الندیم) (کشف الظنون). کتاب المسبع فی الدائره. (کشف الظنون). (ظ. همان تسبیعالدائره). کتاب المفروضات، یک مقاله. (ابن الندیم) (کشف الظنون). از کتب او: الاجرام القائمه در مجله ٔ آسیائی (فرانسوی) 1879 م. بطبع رسیده است. مؤلف برهان گوید:ارشمیدس نام حکیمی بوده انیس و جلیس اسکندر (!!):
که بود از ندیمان خسروخرام
هنرپیشه ای ارشمیدس بنام.
نظامی.
رجوع بتاریخ الحکمای قفطی ص 64، 66، 67، 73، 167، 195، 354 و الفهرست ابن الندیم و عیون الانباء ج 1 ص 224 و ج 2 ص 94 و 98 و تتمه ٔ صوان الحکمه چ لاهور سال 1351 هَ. ق. ص 109 ح، 119، 162، 203 والتفهیم بیرونی ص 17، 18، 30، 47 و معجم المطبوعات شود.

عدد. [ع ِ دَ] (ع مص) برانگیخته شدن درد مارگزیده بعد از مدت. (منتهی الارب). برانگیخته شدن درد مارگزیده پس از یک سال. (از اقرب الموارد).

عدد. [ع َ دَ] (ع اِ) شمار. || شمار گروه. || سالهای عمر کسی که بشمارند. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد). || (مص) شمار کردن. (منتهی الارب). احصاء کل شی ٔ علی سبیل التفصیل. (تعریفات جرجانی).

یک اهرم به اندازه ی کافی بلند به من بدهید، من می توانم تمام جهان را تکان دهم.

گروه , گروه بسیار , جمعیت کثیر , بسیاری , عدد , شماره

دیدن عدد به خواب، یکی نیکو بود. اگر به خواب بیند که یک درم داشت یا یک دینار یا غیره، دلیل است بر نیکی، زیرا که اصل شمارها یکی است. ابراهیم کرمانی گوید: عدد یکی نیک بود، اما دو، دلیل غم بود. اگر به خواب عدد سه بیند، دلیل است ازکاری که کند برخورداری نیابد. یا لفظ سه دلالت بر فرقت کند. زیرا که لفظ سه طلاق است. اگر عدد چهار بیند، نیکو بود. وقتی که چیزی دیگر با آن نباشد و نپیوندد. اگر عدد پنج بیند، نیکو بود، وقتی که نمازها برپا دارد. اگر در خواب عدد شش بیند، دلیل که به غایت نیکو بود و مراد یابد. اگر هفت یا هشت بیند، بد بود. اگر نه بیند، دلیل زحمت و فساد بود. اگر عدد ده بیند، دلیل که مراد دین و دنیای او حاصل گردد. اگر عدد یازده بیند، دلیل شغل او به روز کار تمام گردد. اگر عدد دوازده بیند، نیکو بود. اگر در خواب عدد سیزده بیند، دلیل است کارش بسته گردد. اگر عدد چهارده بیند نیکو بود. اگر عدد پانزده بیند، دلیل است که پراکنده گردد. اگر شانزده بیند، دلیل که کارش نیکو گردد. اگر عدد هفده بیند، دلیل که چیزها تباه گردد و بازگردد. اگر عدد هجده بیند، دلیل که کارش برنیاید. اگر نوزده بیند، دلیل است او را بی زحمت کار افتد. اگر در خواب عدد بیست بیند، دلیل که مال حاصل کند و بر دشمن ظفر یابد. اگر عدد سی بیند، دلیل که او را با کسی رو افتد و مراد یابد. اگر عدد را چهل بیند، دلیل است کارش بسته گردد. اگر عدد پنجاه بیند، دلیل است بر رنج و شغل بی فائده. اگر در خواب عدد شصت بیند، دلیل است سوگندی درگردنش افتد، چنانکه دو ماه پیاپی او را روزه داشتن یا شصت درویش را طعام دادن، برگردن افتد. اگر عدد را هفتاد بیند دلیل است کارش به تاخیر برآید. اگر عدد هشتاد بیند، دلیل است او را به تهمت زنا بگیرند و هشتاد چوبین بزنند. اگر در خواب عدد نود بیند، دلیل که زنی بزرگزاده و مالدار بخواهد. اگر عدد صد بیند، دلیل که ظفر یابد. اگر سلطان درخواب بیند که با خود صد سوار داشت، دلیل است بر دشمن ظفر یابد. اگر در خواب بیند که او را صد دانه گندم دادند، دلیل بر خیر و برکت بود و عیش بر وی فراخ گردد. اگر عدد دویست بیند، دلیل است دشمن بر وی ظفر یابد. اگر عدد سیصد بیند، دلیل است مرادش دیر برآید. اگر چهارصد بیند، بر دشمن ظفر یابد. چنانکه رسول (ص) فرمود: چهارهزار، سوار است و بهترین خوابها، چهارصد است. اگر در خواب پانصد بیند، دلیل که کارش موقوف نماید. اگر ششصد بیند، دلیل است به مقصود برسد. اگر هفتصد بیند، دلیل است از کار سخت برهد. اگر هشتصد بیند، دلیل است بر دشمن ظفر یابد. اگر هزار بیند، دلیل است دشمن را قهر کند. اگر سه هزار بیند قوت باشد و فیروزی یابد. عدد چهارهزار، دلیل مضرت بود. اگر عدد پنج هزار بیند، مبارک و فرخنده بود. ابراهیم کرمانی گوید: اگر در خواب عدد شش هزار بیند، دلیل فتح و نصرت بود و هفت هزار، گشایش کارها است و هشت هزار، دلیل است که دلیل که کارش به نظام شود. اگرنه هزار بیند بد است. اگر ده هزار بیند مضرت است. اگر بیست هزار بیند، دلیل است که بر دشمن غلبه کند. اگر سی هزار بیند ظفر است. اگر چهل هزار بیند، نصرت است. اگر پنجاه هزار بیند، دلیل است که در رنج بماند. اگر عدد شصت هزار بیند، دلیل شادی است. اگر هفتاد هزار بیند، دلیل که دشمن بر وی ظفر یابد. اگر عدد هشتاد هزار بیند یا نود هزار، دلیل است که بر خصم غالب شود. اگر در خواب صد هزار بیند، دلیل است که به مرادها برسد - محمد بن سیرین

(ریاضی) کلمه‌ای که شماره را بیان می‌کند،
شماره، تعداد،
[عامیانه، مجاز] کسی که بتوان به او توجه یا اعتنا کرد، فرد مهم: تو پیش او عددی نیستی،
عدد صحیح: (ریاضی) عدد اصلی، هر یک از عددهای ۴، ۳، ۲، ۱، و..،
عدد ترتیبی: (ریاضی) نشان‌دهندۀ مرتبۀ یک چیز در یک جمع است: یکم، دوم، سوم، ..،
عدد کسری: (ریاضی) به‌صورت کسر نوشته می‌شود، مانند ۵/۱، ۴/۲، یک صدم،

693